Gairebé les dotze i deu del migdia

De tijd wordt in Catalonië gemeten in hele uren of in kwartieren van het eerstvolgende uur. Als je in Catalonië bent, kun je dit horen aan het slaan van de kerkklok op het dorpsplein. Slaat de klok één keer, dan kan het één uur zijn, maar ook kwart over vijf. Slaat de klok twee keer, dan kan het twee uur zijn, maar ook half acht. En slaat de klok drie keer, dan kan het drie uur zijn, maar ook kwart voor tien. De Catalanen rekenen ook in het aantal kwartieren om te zeggen hoe laat het is. Dat wordt dan zoiets als: Het is drie minuten over drie kwartier van vijf. Wij zeggen dan: Het is twaalf minuten voor vijf.

De Catalaanse klok op je computer

Download de prachtige animatie van de actuele tijd, inclusief hoe je in het Catalaans zegt hoe laat het is. De klok is gemaakt door Comunicació Digital (link loopt inmiddels dood) met Adobe Flash en heeft de extensie *.swf en is gepubliceerd onder de licentievoorwaarden Creative Commons. Lees hier wat dit betekent voor eigen gebruik.

El perquè d’aquest rellotge

De makers van de klok schrijven:

El motiu fonamental del projecte ha estat ajudar a conservar l’expressió de les hores amb quarts, un sistema molt particular i que intuïm en creixent desús. Hem inclòs l’expressió textual amb la intenció de facilitar l’aprenentatge a qui no hi estigui familiaritzat.

Losjes vertaald als:

Aan de basis van dit project lag de wens om de manier van klokkijken met kwartieren in het Catalaans te helpen behouden, een uniek systeem, waarvan we de indruk hebben dat het bezig is te verdwijnen uit het dagelijks taalgebruik. We hebben de tijdsaanduidingen toegevoegd als studiehulp voor hen die er niet bekend mee zijn.

Over de animatie

De animatie is rond 2004 of eerder gemaakt met het inmiddels verouderde Adobe Flash dat om veiligheidsredenen niet meer aanbevolen wordt. De download van de klok (rellotge_catala.swf) op deze site is getest op malware en veilig bevonden, maar gebruik is voor eigen risico. Ik hoop in de toekomst dit artikel nog eens te publiceren met een Catalaanse klok van eigen makelij in HTML5.

Dat de klok bij dit artikel toch zichtbaar is en werkt (op de desktop), is tot stand gekomen dankzij de ontwikkelaars van Ruffle. Deze groep bestaat vooral uit gamers die zich ten doel hebben gesteld om de talloze met Flash gemaakte games voor het nageslacht te redden door een software-omgeving aan te bieden waarbinnen Flash veilig draaien kan. En gezien (dec. 2022) de bijna dagelijkse updates is dit project nog steeds een work in progress.

Adobe Flash Player

Voor de animatie van de Catalaanse klok is een stand-alone Flash-speler nodig die je op de eigen computer installeert. Echter, de Flash-speler wordt niet meer aangeboden door maker Adobe en gebruik ervan wordt ontraden. Elders is de laatste versie van de speler nog wel via Google te vinden, maar downloaden en installeren doe je dan op eigen risico. Zoek voor je besturingssysteem (MS Windows, macOS, Linux) de Flash Player projector content debugger. Eigenlijk is het advies om voor educatieve doeleinden, bijv. als je Catalaans studeert en wilt leren klokkijken, de klok te gebruiken zoals hij hier on-line staat of een alternatieve speler te installeren.

Alternatieve Flash-speler

Het hierboven genoemde Ruffle biedt ook een stand-alone speler aan voor het afspelen van Flash-animaties op de computer. Onder Linux Ubuntu kreeg ik de speler nog niet aan de praat, maar onder macOS en MS Windows werkt hij. Het is een alternatief voor de oorspronkelijke speler van Adobe, maar wel een met een enigszins nerdy karakter. Iets voor de doorzettende knutselaar.

Update 13-12-2022: de FlashArch Flash Player maakt gebruik van de technologie van Ruffle. Deze speler kan geïnstalleerd worden onder MS Windows, macOS en Linux Ubuntu. Een snelle, niet al te intensieve test toont dat hij onder Ubuntu niet alleen de klok, maar ook andere Flash-animaties feilloos afspeelt. Onder MS Windows en macOS (nog) niet getest.

De link naar de oorspronkelijke makers van de klok loopt inmiddels dood. Het bedrijf Comunicació Digital lijkt niet meer te bestaan. Gelukkig tikt hun prachtige klok op deze site verder.

Rellotge català, sota la llicència Creative Commons

Convertidor horari, sota la llicència Creative Commons

Dit is een aanzienlijk gewijzigde versie van een artikel dat eerder op Spaans Leren verscheen, toen Adobe Flash nog ondersteund werd door de browsers.

Laatste wijziging: 13 december 2022